Voor Rotterdam wordt een plan van aanpak voor het uitvoeringsproces begeleidt voor de werkzaamheden in een bouwteam samen met Eneco, Havensteder en de gemeente. Ook worden de gemeenteambtenaren opgeleid tijdens de uitvoering (leren door te doen) voor het bruine proces in onderliggend figuur 3.1. Zodat ze dit de uitrol van de stadsverwarming zelf kunnen begeleiden.
In Bospolder-Tussendijken is een haalbaar en betaalbaar alternatief voor aardgas aansluiten op stadsverwarming. In 2019 en 2020 hebben de gemeente, Eneco (warmteleverancier) en Havensteder (eigenaar van ruim 60 % van het vastgoed) gewerkt aan het opstellen van een businesscase. 21 januari 2021 hebben gemeente, Eneco en Havensteder een Gebiedsovereenkomst aardgasvrij ondertekend. Daarin staat wat de overstap op stadsverwarming kost, in welk geografisch gebied stadsverwarming gaat worden aangelegd en in welke fasering/planning.
De afgelopen 2 jaar is met StadsBeheer, StadsOnderhoud ingenieursbureau, StadsOnderhoud aardgasvrij, StadsBeheer stedelijk, Eneco en Havensteder afgestemd hoe de uitrol van stadsverwarming kan worden gecombineerd met rioolvervanging. Er zijn werkafspraken gemaakt, planningen afgestemd en indelingen in de ondergrond bepaald.
Vanuit rioolvervanging en aanleg stadsverwarming vinden vooralsnog geen herinrichtingen plaats. De ondergrond wordt zo ingedeeld dat toekomstige herinrichtingen niet onmogelijk worden gemaakt (denk aan een goede boomstructuur) en klimaatadaptatie. Na de riool en stadsverwarming werkzaamheden wordt de bestaande situatie teruggebracht. Evenals het bestaande wegen materiaal. Op het moment dat StadsBeheer een integrale onderhoudsbehoefte heeft of vanuit StadsOnderhoud een herinrichting wordt opgepakt worden de huisaansluitingen opgepakt, het materiaal vervangen door water passerende verharding etc.
Daarnaast spelen de onderhouds- en verduurzamingsplannen van Havensteder ook een rol in het selecteren van de wijk. Er moet een gesocialiseerd, “haalbaar en betaalbaar” aanbod komen voor alle bewoners. Het proces voor de geselecteerde woningen van het aardgas af te halen zijn gestart in 2021 door Havensteder. Deze gebiedsaanpak kent vanwege organisatorische redenen twee sporen, met ieder een eigen projectleider: een financieel-technisch spoor en een sociaal-maatschappelijk spoor. In het financieel-technische spoort wordt intensief samengewerkt met Eneco en Havensteder. Hier staan onderwerpen als businesscase en ruimtelijke inpassing centraal. In het sociaal-maatschappelijke spoor wordt eveneens samengewerkt met Eneco en Havensteder, maar zijn met name de Delfshaven Coöperatie (DHC) en Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) de belangrijkste partners. DHC is een bewonersinitiatief dat de energie en betrokkenheid van mensen in de wijk wil versterken. Door lokale initiatieven te verbinden aan de overheid en het bedrijfsleven streven zij naar economische ontwikkeling en sociale veerkracht in Delfshaven. IABR is zeer actief in de wijk. Zij doen ontwerpend onderzoek in de wijk. Met als doel: dat in 2050 Nederland geen gebruik meer maakt van fossiele brandstoffen.
Zie voor toelichting: rotterdam.raadsinformatie.nl en bijlage Leidraad Werkwijze Gebiedsaanpakken Aardgasvrij. En Energiewijk BoTu – Delfshaven Coöperatie (delfshavencooperatie.nl)
2022: de flatwoningen aan de Gijsinglaan in de wijk Bospolder Tussendijken in Rotterdam zijn van het gas af. Met de verduurzamingsmaatregelen zijn er 360 woningen geïsoleerd en aangesloten op het stadsverwarmingsnet van Eneco. De woningen, die in 1959 werden gebouwd, zijn losgekoppeld van het gas en gaan van het huidige energielabel F/G naar het zuinige label A. Door de maatregelen wordt er per jaar circa 125.000 m3 gas bespaard en vermindert de CO2-uitstoot met circa 225.000 kilo. Voor de bewoners resulteert de renovatie in duurzame, comfortabele en veilige woningen met een frisse uitstraling en een hoger wooncomfort.
Een comfortabele leefomgeving is gecreëerd door het isolatiemateriaal in de gevels te vernieuwen. De plafonds in de bergingen zijn geïsoleerd en iedere bewoner heeft een nieuwe geïsoleerde voordeur en draaiende delen inclusief tochtwering. Daarnaast zijn de kunststof kozijnen aan de balkonzijde vervangen en krijgen de houten kozijnen aan de galerijzijde nieuw isolerend HR++ glas. Voor een goede ventilatie heeft ieder appartement een nieuw, individueel ventilatiesysteem en ventilatieroosters met CO2 sturing. Sensoren van het ventilatiesysteem meten de hoeveelheid CO2 in de lucht. Het systeem gaat op basis van deze metingen meer of minder ventileren. Naast de verduurzaming is er onderhoud gepleegd aan het gebouw, waarbij het voegwerk is hersteld, het metselwerk gereinigd en de gevels voorzien van een beschermlaag. Verder zijn het houtwerk en de algemene ruimtes geschilderd. Ook zijn er nieuwe energiezuinige LED-verlichting aangebracht in de algemene ruimtes en zijn er toegangsdeuren naar de galerijen vervangen. De woningen zijn losgekoppeld van het aardgas. De flats zijn van blokverwarming naar stadswarmte. De aanwezige geisers en boilers zijn vervangen door een warmte-afleverset, waarmee de stadswarmte wordt verdeeld en warm water wordt gemaakt. Bron: BAM wonen
Voor de gemeente wordt er als projectmanager in een bouwteam samen gewerkt met Havensteder, Eneco en o.a. de aannemers MVOI, constructif, van Mouwrik en meeliftende nutspartijen zoals Evides (water), Stedin (gas&electra). De rol is de uitvoering van de stadwarmte leidingen en vuil,- en drainriool i.c.m. elektra netverzwaring te begeleiden. Er worden medewerkers van de gemeente opgeleid om zelfstandig als projectmanager deze werkzaamheden uit te voeren. De gemiddelde productie i.c.m. isoleren incl. alle leidingen in de ondergrond is begin 2022 ca. 15m1 per dag. Het doel is dit tempo te verbeteren in balans met het financieel-technisch, ruimtelijke, en sociaal maatschappelijk spoor in de wijk. In samenhang met de overige projecten in de wijk.