Als adviseur heb ik meegewerkt aan het plan en strategie voor de circulaire Croeselaan in hartje Utrecht. De duurzaamste straat van Nederland ligt in hartje Utrecht.
Ambitie van de gemeente was om een maximaal duurzame straat te realiseren. De uitvraag bevatte vijf kwaliteitsaspecten: milieuprestatie, circulaire economie, onderhoudbaarheid/levensduurkosten, innovatieve duurzaamheidskansen en social return. Het eerste aspect werd meetbaar gemaakt via een Milieu Kosten Indicator (MKI). Hiermee is de totale milieuprestatie van alle verwerkte materialen bepaald. De score voor levensduurkosten is deels cijfermatig bepaald aan de hand van een LCC-raming. De overige elementen
zijn beoordeeld met een rapportcijfer. Bij de beoordeling van de levensduurkosten gold een horizon van 50 jaar na oplevering.
De gemeente legde in 2018 een hoge duurzaamheidsambitie neer voor de Croeselaan, met wel vijf duurzaam gerelateerde EMVI-criteria. Veel meer dan we doorgaans tegenkomen bij uitvragen.
Dura Vermeer diende een plan in dat onder de gestelde ondergrens van de Milieukostenindicator (MKI) kwam. Dat werd onder meer bereikt door te kiezen voor nabije leveranciers, optimalisatie van processen, hergebruik van vrijgekomen materialen en het toepassen van duurzamere producten, waarbij minder emissies vrijkomen. Naar verwachting zullen in de beheerfase minder inspanningen nodig zijn voor de gemeente en wordt op kosten bespaard. Door de afwegingen op MKI, circulariteit en levensduur zijn de LCC in het ontwerp van Dura Vermeer 39% lager dan de uitvraag.
Het materiaal voor de weg was in de uitvraag vrijgegeven. De maximaal toegestane geluidsimpact in het gebied is berekend bij 30 km/uur en met asfalt als ondergrond. Het hergebruik van klinkers – met een forse circulaire bijdrage – zou tot een hogere geluidsproductie leiden en is om die reden afgevallen.
De opdracht is gegund aan Dura Vermeer. De werkzaamheden starten in februari 2018 en zijn in juni afgerond. Het uiteindelijke ontwerp bevat veel duurzame en circulaire componenten waaronder:
– Inzet van zoveel mogelijk bestaande en herbruikbare grondstoffen, materialen en elementen. Er wordt een materialenpaspoort opgesteld.
– Materialen worden zoveel mogelijk betrokken uit de directe omgeving zodat de transportafstand zo laag mogelijk is.
– De weg krijgt een groene uitstraling, onder meer door de aanleg van vijf bomenrijen en een flinke parkzone. Een
aantal bestaande bomen kan opnieuw worden geplant. Daarnaast komen er zo veel mogelijk grote bomen die elders in de gemeente weg moeten. Ook zijn er veel plantvakken.
– Regenwater wordt via een infiltratieriool aangesloten op het gescheiden stelsel.
– Het fietspad krijgt energiebesparende dynamische verlichting die meebeweegt met fietsers en dimt als er geen activiteit is.
– Er worden bewegings-/speeltoestellen geplaatst.
– In het gebied komen “solar benches”; energiebankjes waar door middel van zonne-energie telefoons kunnen worden opgeladen.
– Social return is onderdeel van het contract.
– Met wisselende exposities krijgt kunst veel aandacht in het gebied.
Maar het leuke aan de Croeselaan is dat er ook aandacht is voor de kleinere, meer zichtbare duurzame toevoegingen. Loop je de laan op, dan zie je de duurzame materialen. Leuk om zelf eens op te letten als je in het Utrechtse centrum bent!
De volgende producten zijn onder andere toegepast:
ASFALT Ecopave XL met een levensduur tot twee keer langer dan een normale asfaltdeklaag. Deze asfaltsoort heeft een lagere productietemperatuur, wat energiebesparing en CO2-reductie oplevert.
FIETSPAD Het betonnen fietspad bevat geen regulier cement, maar een geopolymeermengsel. De MKI-score van producten met geopolymeer wordt ruim gehalveerd ten opzichte van normaal cement.
ZONNEPANEELLICHTMASTEN Modulaire masten en armaturen op zonne-energie. Een deel van de verlichting is ‘slim’ en gaat aan en uit naar behoefte.
SOLAR BENCH Aan deze zitbank met zonnepaneel kun je je telefoon of laptop opladen.
ENERGY FLOORS Wek zelf energie op door over de tegels te lopen.
BAMBOE VERKEERSBORDEN Naast dat deze borden biobased zijn, absorbeert bamboe ook heel veel CO2.
BOMENGROND In plaats van de bestaande en nieuwe bomengrond af en aan te voeren, is er Schimmel Dominante Humus Compost (SDHC) doorgemengd. Hierdoor waren minder transportbewegingen nodig, wat op het totaal een groot aandeel CO2-emissies heeft bespaard.
WADI Regenwater wordt opgevangen door een infiltrerende aquaflow fundering onder het asfalt. Hierdoor is er geen hemelwaterafvoer nodig, wat materiaal bespaart en geld bespaart.
Samenvattend: ondanks dat afname als een dienst geen optie was en sommige duurzame elementen – denk aan het hergebruik van klinkers voor de rijwegen – niet mogelijk bleken, wordt de vernieuwde Croeselaan een zeer duurzame en circulaire weg. Bij de uitvoering worden opties voor verdere optimalisatie onderzocht en zoveel mogelijk doorgevoerd. Het blijkt dat bij een weg in het centrum van een grote stad sturing op circulariteit en duurzaamheid goed mogelijk is. De meerinvestering ten opzichte van een traditionele aanpak zit vooral in de voorbereiding, niet of nauwelijks in de uitvoering. En in de toekomst wordt op onderhoud bespaard.
Bron: dura-vermeer.foleon.com/